Tomasz (Admin)W dniu dzisiejszym wprowadziliśmy nową funkcję do naszego programu zarządzającego dokumentacją w pracowni psychologicznej. Na prośbę psychologów dodaliśmy opcję filtrowania i wyszukiwania kart badań wg imienia, nazwiska lub numeru PESEL. Zachęcamy do aktualizacji programu. Wystarczy podłączyć komputer do internetu i uruchomić program ATSS Psycholab Software.
Od 2 listopada zaczynamy wietrzyć magazyny. W związku z tym uruchamiamy „Super Ofertę 2019” i przedstawiamy niezwykle atrakcyjne ceny na wybrane aparaty.
Produkty objęte promocją oznaczone są specjalnym banerem na naszej stronie głównej.
Promocja jest ograniczona ilościowo do wyczerpania zapasów. Zatem warto się pospieszyć i zapytać o pełną ofertę i złożyć zamówienie.
Oferta ważna w listopadzie i grudniu oraz obowiązuje przy zamówieniu minimum 2 aparatów objętych promocją.
Dowiedz się więcej na poszczególnych stronach wybranych produktów!
W dzisiejszym artykule poruszę temat uruchamiania pracowni psychologicznej do badań kierowców. Ze względu na zmiany w przepisach, które weszły w życie w lipcu 2014 roku, na rynku panuje pewnego rodzaju zamieszanie, które mam nadzieję uda mi się trochę uporządkować. Opiszę kwestie wymagań prawnych, lokalowych oraz wyposażenia i kosztów, które wiążą się z tego typu działalnością. Zapraszam do lektury.
Na dzień pisania tego artykułu, obowiązującym aktem prawnym określającym wymagania dotyczące badań kierowców jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 8 lipca 2014 r. (Dz. U. 2014, poz. 937) wraz z późniejszymi zmianami. Ten akt prawny będę nazywał w dalszej części tekstu po prostu rozporządzeniem.
Przytoczone rozporządzenie zmieniło wytyczne określające wymagania dla lokalu przeznaczonego na pracownię do badań psychologicznych kierowców. Wymagania te objęły każdy nowotworzony lokal, a istniejące miały czas do 31 grudnia 2015r. na dostosowanie. Obecnie pracownia do badań kierowców powinna posiadać:
Jeżeli w lokalu ma być wyodrębnione dodatkowe pomieszczenie dla psychologa, to powinno ono mieć minimum 10m2. Rysunek obrazuje te wymagania, przy czym pomieszczenia czerwone są wymagane.
Wyposażenie aparaturowe pracowni nie wymaga aż tak dużych powierzchni jak wskazuje rozporządzenie (12m2), aby zapewnić komfort i dobre warunki badań. Dlatego można zaplanować pokój do badań aparaturowych oraz gabinet psychologa w jednym pomieszczeniu. Jako producent i dostawca aparatury zapewniamy naszym klientom bezpłatne doradztwo i projekt pomieszczeń, tak aby było ergonomicznie i zgodnie z wymaganiami.
Badania psychologiczne może wykonywać tylko psycholog, który znajduje się w ewidencji uprawnionych psychologów transportu prowadzonej przez podmiot właściwy (najczęściej jest to urząd marszałkowski danego województwa). Dowodem wpisu jest nadany numer ewidencyjny unikalny dla każdego psychologa. Numer ten musi znajdować się na pieczątce psychologa.
Dodatkowym wymaganiem jest zgłoszenie i zarejestrowanie w ewidencji pracowni psychologicznych adresu lokalu stanowiącego tą pracownię. Ewidencję prowadzi podmiot właściwy dla miejsca lokalizacji (również najczęściej jest to urząd marszałkowski). Zarejestrowana pracownia otrzymuje unikalny numer ewidencyjny, który należy umieścić na pieczątce pracowni.
Projektując pracownię psychologiczną warto zastanowić się już na początku nad ewentualnym szerszym wykorzystaniem pomieszczeń do innych celów niż tylko pracownia psychotechniczna. Pozwoli to zoptymalizować koszty i zdywersyfikować działalność gospodarczą, co jest ważne szczególnie na początku.
Zgodnie z rozporządzeniem na wyposażeniu pracowni powinny znaleźć się narzędzia pozwalające na ocenę osobowości, sprawności intelektualnej i procesów poznawczych (są to najczęściej testy papierowe) oraz urządzenia służące do:
Temu celowi służy Aparat do Badania Czasu Reakcji, który umożliwia zarówno test reakcji prostej jak i złożonej.
Aparat ten nie wymaga znaczącej przestrzeni w pracowni i został zaprojektowany tak, aby można było dostosować go do indywidualnych wymagań lokalowych.
Na potrzeby tego badania stosuje się Aparat Krzyżowy lub Aparat Piórkowskiego.
Pierwszy z nich posiada więcej trybów badania i pozwala na ocenę koordynacji w bardziej złożonych sytuacjach.
Aparat Piórkowskiego bada koordynację wzrokowo-ruchową w sytuacji zwiększonej presji czasowej i zmęczenia.
Do pogłębionej diagnostyki w pracowni psychologicznej warto zaopatrzyć się w oba aparaty, gdyż pozwalają one na możliwie najszerszy zakres oceny. Jednak w praktyce, jeżeli koszty i budżet jest ograniczony to obecnie posiadanie tylko jednego z tych aparatów jest dopuszczalne i nie spotkałem się z przypadkiem zanegowania takiego stanu podczas kontroli.
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych testów na koncentrację, przerzutność i podzielność uwagi są tablice Poppelreutera. Zostały one doskonale opisane w Metodyce Badań Psychologicznych Kierowców wyd. ITS, rok 2003 oraz w wielu niezależnych publikacjach.
Tablice produkowane przez AT SMART Systems są wykonane w postaci 3 lekkich, przenośnych i sztywnych arkuszy do powieszenia lub postawienia. Dzięki temu łatwo jest zorganizować badanie zarówno dla pojedynczej osoby jak i dla grupy badanych.
Więcej o samym teście i o tym, na co należy zwaracać uwagę przy jego wykorzystaniu opisałem w osobnym artykule na blogu.
Przedstawione aparaty stanowią minimalne zestawienie niezbędne w pracowni psychologii transportu. Stosuje się jeszcze inne aparaty, takie jak Aparat Ciemniowy lub Stereometr, jednak dotyczą one badań z zakresu medycyny pracy, dlatego w tym artykule nie zostały one opisane.
Głównym kosztem z jakim należy się liczyć przy uruchamianiu nowej pracowni jest najem lub zakup lokalu oraz wyposażenia. Z obserwacji widzę, że kwestie znalezienia i dostosowania pomieszczenia stanowią badzo czasochłonny etap całej inwestycji. Należy być ostrożnym przy angażowaniu dużych środków w adaptację trwałą pomieszczenia, jeżeli jest ono najmowane, a umowa nie gwarantuje minimalnego okresu użytkowania. Należy znaleźć równowagę pomiędzy kosztami najmu, kosztami adaptacji oraz potencjałem tkwiącym w lokalizacji pracowni. Dlatego trudno jest jednoznacznie podać minimalny zakres budżetu na tym etapie.
Na wyposażenie całkowite pracowni składają się: aparatura, testy papierowe oraz wyposażenie ogólne biurowe (w tym komputer). Podsumujmy niezbędne koszty:
Warto zauważyć, że sama aparatura zwróci się po zrealizowaniu 40 badań psychologicznych. Czyli średnio 3 osoby w miesiącu pozwalają w ciągu pierwszego roku sfinansować całą aparaturę specjalistyczną. Po upływie roku każde badanie aparaturowe generuje koszt zerowy.
Po pierwszym wkładzie finansowym na uruchomienie działalności należy przyjrzeć się także jak będzie wyglądał koszt tej działalności po upływie 1 roku. W przypadku badań psychologicznych często przyjmuje się wyznaczenie kosztu badania 1 osoby dzięki temu łatwo można ocenić rentowność pracowni.
Analizując na początku opłacalność i potencjał biznesowy należy zdecydować się na 1 z 2 wariantów finansowania:
Niezwykle istotne w wyborze opcji jest dostęp do środków finansowych oraz realna ocena ryzyka i szans. Jeżeli szanse na utrzymanie się na rynku są niewielkie (duże ryzyko biznesowe) warto rozważać systemy abonamentowe w tym np. wypożyczenie sprzętu komputerowego i biurowego zamiast zakupu. Jednak, gdy pracownia zacznie przynosić dochód to z czasem może się okazać, że jednorazowy zakup byłby lepszym rozwiązaniem. Środki zainwestowane na początku zwrócą się w ciągu pierwszego roku i dzięki temu po upływie 12 miesięcy okaże się, że pracownia jest konkurencyjna na rynku ponieważ bieżące stałe koszty jednego badania są niskie.
Decyzja o założeniu własnej działalności, a w szczególności pracowni psychologicznej jest niezwykle stresująca, gdyż cały ciężar odpowiedzialności spada z reguły na jedną osobę – psychologa. W ramach wykładów na Uniwersytecie Gdańskim staram się przekazywać słuchaczom jak najwięcej wiedzy praktycznej zarówno z zakresu prowadzenia pracowni jak i jej tworzenia. Dlatego zachęcam do zainteresowania się kierunkiem psychologii transportu na Uniwersytecie Gdańskim.
Jeżeli jednak nie mieliśmy okazji spotkać się w ramach studiów podyplomowych na wspomnianej uczelni, nic nie stoi na przeszkodzie, aby także skorzystać z naszej wiedzy. Zachęcam do przejrzenia naszej strony internetowej i opisów aparatury, do obserwowania naszej strony na facebook’u oraz zaglądania na nasz blog. Jednocześnie polecam kontakt telefoniczny lub mailowy z naszą firmą poprzez zakładkę KONTAKT. Bardzo chętnie służę pomocą i wyjaśnieniami wszystkim, którzy mają pytania i chcą poszerzyć swoją wiedzę zanim zrobią ten pierwszy krok.
Badanie reakcji prostej służy sprawdzeniu podstawowej szybkości reakcji u osoby badanej. Osoba badana siedzi na wprost sygnalizatora i w ręce dominującej trzyma przycisk. Zadaniem badanego jest jak najszybsze naciśnięcie przycisku po zobaczeniu lub usłyszeniu sygnału. Aparat AdBCR rozpoczyna pomiar w momencie, gdy pojawi się sygnał i kończy po wykryciu reakcji badanego.
Standardowy program badania (nr 2) dla reakcji prostej trwa 1 minutę i 20 sekund. W tym czasie emitowanych jest 30 bodźców (25 świetlnych i 5 dźwiękowych) i aparat mierzy czas reakcji dla każdego sygnału z osobna. Na zakończenie aparat oblicza czas średni reakcji oraz rozrzut wyników czyli różnicę między najwolniejszym a najszybszym czasem reakcji.
Celem testu reakcji prostej jest sprawdzenie ogólnej szybkości reakcji (można potocznie nazwać to refleksem) i porównanie jej do ogółu populacji. Im wyższy czas reakcji tym niższy sten i słabszy wynik. Zgodnie z rozkładem normalnym, w pracowni psychologicznej większość badanych powinna osiągać środkowe zakresy stenowe czyli od 4 do 6 stenu.
W ramach badań psychotechnicznych, bo wykonaniu badania reakcji prostej powinno nastąpić sprawdzenie reakcji złożonej. O ile reakcja prosta służyła ogólnej ocenie szybkości reakcji, o tyle test reakcji złożonej bada, jak spada szybkość reagowania na bodźce, gdy wymagamy od osoby badanej podjęcia decyzji. Badanie szybkości i adekwatności reakcji jest niezwykle istotny w kontekście bezpieczeństwa nie tylko w sytuacjach drogowych, ale też przy wykonywaniu innych zawodów.
W teście reakcji złożonej badany ma reagować 1 ręką i 1 nogą na wskazane przez psychologa 2 sygnały. Na etapie instruktażu osoba prowadząca uczy badanego, którą kończyną należy reagować na dany sygnał. Zalecane jest stosowanie kombinacji: prawą nogą na czerwone światło i ręką dominującą na światło żółte lub zielone. Standardowo do tego testu wykorzystuje się program nr 5 aparatu AdBCR, który zawiera wyłącznie bodźce świetlne.
Taka konfiguracja badania pozwala na prawidłową ocenę reakcji złożonej. Jednocześnie test nie jest obciążony czynnikami zakłócającymi wyniki testu. Na przykład – stosowanie większej ilości kończyn powoduje, że wymagamy od osoby badanej innych funkcji (np. zdolności uczenia i zapamiętywania). Nie są one jednak celem badania w teście reakcji złożonej zatem stanowią osłabienie mierzalności testu. Wykorzystanie analogii do rzeczywistych warunków w procesie ćwiczenia (prawą nogą na hamulec, gdy zapali się światło czerwone) pozwala dodatkowo zminimalizować wpływ tych zdolności na wynik końcowy badania.
Dzięki uśrednionemu pomiarowi pojedynczych czasów reakcji na wszystkie bodźce – miara jaką jest warość średnia czasu reakcji jest miarą stabilną i rzetelną. Pojedyncze wyniki reakcji, odbiegające od grupy innych wyników, nie mają istotnego znaczenia na końcowy efekt.
Problem stanowić może miara rozrzutu wartości minimalnej i maksymalnej. W tym przypadku wystarczy 1 gorsza próbka (pojedynczy gorszy czas reakcji na 1 sygnał), aby ta miara stała się nieadekwatna. Z tego względu, w przypadku niskiego wyniku dla parametru rozrzut czasów reakcji należy przyjrzeć się dokładnie wynikom szczegółowym. W aparacie AdBCR naszej produckji wprowadziliśmy dodatkową informację na wyświetlaczu aparatu. Rozrzut 2 to miara rozrzutu obliczona po odrzuceniu jednego, najgorszego wyniku. Dzięki porównaniu tych dwóch rozrzutów psycholog może szybko ocenić czy populacja wyników jest jednorodna. Tak się dzieje, gdy oba rozrzuty są zbliżone do siebie. W przeciwnym przypadku do oceny i normalizacji należy brać wartość drugiego rozrzutu.
Wykorzystanie dodatkowego oprogramowania ATSS Psycholab Software pozwala na wygodniejszą analizę danych i przeliczenie wyników pobranych z aparatury.
Test psychologiczny, w tym każdy test aparaturowy służy ocenie konkretnej cechy lub grupy cech. Przed rozpoczęciem badania, psycholog musi zapewnić właściwe warunki do jego wykonania. Najważniejsze to zapewnienie właściwego zrozumienia zasady wykonania testu oraz eliminacja czynników dystrakcyjnych, które nie należą do testu, a mogłyby wpłynąć na jego wynik.
Na moich szkoleniach i wykładach bardzo mocno uczulam psychologów jak istotny wpływ na przebieg i wyniki badań odgrywa dobry instruktaż. Niestety, niejednokrotnie miałem możliwość zobaczyć jak psycholog, chcąc przyspieszyć badanie – skraca instruktaż. Bardzo często powoduje to efekt odwrotny, czyli gorsze wyniki lub nawet konieczność powtórzenia badania.
Tak jak nie ma jednego, najsmaczniejszego ciastka na świecie, tak też nie ma jednego, idealnego instruktażu. Co zatem znaczy dobry i prawidłowy instruktaż? Oto kilka czynników, które moim zdaniem odgrywają najbardziej kluczową rolę.
Każdy instruktaż należy tak poprowadzić, aby przed rozpoczęciem właściwego badania była pewność, że badany wie co ma robić. Ze względu na występujące różnice w zdolności pojmowania, sposób komunikacji powinien być każdorazowo dostosowany do odbiorcy. W prostych kwestionariuszach, gdzie cała instrukcja zamyka się do opisu sposobu zakreślenia odpowiedzi – dopuszczalna jest forma pisemna. Jednak w bardziej złożonych testach, szczególnie w przypadku testów aparaturowych, najlepszą formą jest instruktaż wykonany przez psychologa.
Pracując głosem, intonacją, powtórzeniami możemy indywidualnie dostosować przekaz do poziomu osoby badanej. Jednocześnie psycholog jest w stanie na bieżąco weryfikować zrozumienie instrukcji. Świetnym przykładem może być badanie szybkości reakcji i używanie w trakcie instruktażu zwrotów nietypowych dla przeciętnego Kowalskiego. Spójrzmy na poniższe przykładowe zdania:
(…) proszę reagować dominującą ręką na wszystkie emitowane bodźce.
(…) proszę reagować prawą ręką na każdy sygnał.
(…) proszę reagować prawą ręką na każde światło i dźwięk.
Pierwsze zdanie jest bezsprzecznie niedostosowane do większości odbiorców pracowni psychologicznych. Takie słowa jak „bodziec” czy „ręka dominująca” to zwroty oczywiste dla psychologa, a nie dla przeciętnego człowieka.
Drugie zdanie – prawie dobrze, jednak jest grupa osób, dla której sygnał oznacza tylko światło (jak na sygnalizatorze), a dla innych – tylko dźwięk (sygnał dźwiękowy).
Trzecie zdanie rozwiewa wszelkie wątpliwości u osoby badanej, jest jednoznaczne i proste w zrozumieniu.
Podsumowując – aby wyniki testu można było porównywać między sobą i przekładać na miarę stenową należy zadbać o to, by każda osoba badana w pełni rozumiała zadanie testowe przed jego rozpoczęciem.
Większość początkujących psychologów transportu przykłada dużą wagę do instruktażu u pierwszych klientów swojej pracowni. Z jednej strony dlatego, że sami jeszcze nie czują się pewnie z aparaturą, z drugiej strony – działają emocje wynikające z pierwszych kontaktów z badanymi. Z czasem przychodzi przyzwyczajenie, rutyna i niestety – pokusa skracania całkowitego czasu badania.
Jest wiele miejsc w procesie badania, które pozwalają zoptymalizować jego przebieg. Można modyfikować i skracać instruktaż pod warunkiem, że nie ucierpią na tym kolejne osoby badane. Psycholog powinien pamiętać, że przysłowiowy 50 instruktaż wykonany przez psychologa jest pierwszym instruktażem wysłuchanym przez osobę badaną. Dla dobra osoby badanej powinien on być wykonany tak samo jak wszystkie poprzednie.
W podręczniku testowym do aparatury AT SMART Systems wymienione zostały najważniejsze elementy dobrego procesu przygotowania do testu. Przygotowanie i prowadzenie instruktażu zawsze wg tych punktów zapewnia komplet informacji potrzebnych do wykonania badania. Zatem przed wykonaniem testu należy:
Prowadzenie instruktażu wg powyższych punktów spowoduje, że badany będzie dokładnie wiedział co i jak ma robić, aby uzyskać najlepszy wynik, będący miarą jego możliwości. Jednocześnie, już w trakcie instruktażu warto na żywo wykorzystać aparaturę i przeprowadzić krótkie ćwiczenie pod okiem psychologa, aby upewnić się, że badany jest gotowy do testu.
Czym jest standaryzacja? Jest to kompletna instrukcja dla psychologa jak należy prawidłowo przygotować i przeprowadzić badanie. Opis standaryzacji testu powinnien także obejmować instruktaż. Wykonanie testu zgodnie z warunkami standaryzacji jest niezbędne, aby móc stosować normy wskazane w podręczniku testowym.
Zdarzyła nam się kilkukrotnie sytuacja, że psycholog zmienił warunki badania (np. używał 3 lub 4 kończyn do badania szybkości reakcji w sytuacji złożonej), a następnie zgłosił się do nas z uwagami, że rozkład wyników z aparatu nie odpowiada rozkładowi normalnemu. Niestety, w jednym przypadku to organ nadzorczy (WOMP) wręcz nakazał zmianę sposobu badania! Przy obecnym stanie prawnym jest to niedopuszczalne. To producent aparatury określa standaryzację testu, a zatem także sposób wykonania badania, a psycholog powinien zapoznać się z tym opisem i stosować się do niego.
Byłem świadkiem badania czasu reakcji prostej, gdzie psycholog nie wskazał wyraźnie celu badania, jakim jest jak najszybsze reagowanie na dowolne światło lub dźwięk. Jednocześnie, szybko i w sposób prawie automatyczny opisał przebieg badania, opisując wiele nieistotnych szczegółów. Ilość informacji oraz brak właściwych akcentów spowodowały, że osoba badana nie zrozumiała istoty badania. Naciskała przycisk bez pośpiechu tak, jakby chciała tylko zaznaczyć fakt zauważenia lub usłyszenia sygnału. Wynik badania na poziomie 2 stenu zaniepokoił psychologa. Po krótkiej konsultacji, instruktaż został poprawiony a test powtórzony na koniec serii badań. Badany uzyskał 8 sten i to ten wynik był adekwatną miarą szybkości reakcji tej osoby. Rezultat pierwszego badania był miarą niezrozumienia instrukcji, czego test do badania czasu reakcji nie mierzy.
Dobry instruktaż to taki, który przekazuje tylko niezbędne informacje przy jednoczesnym wskazaniu właściwego sposobu wykonania testu. Przygotowując osobę do testu np. na Aparacie Krzyżowym uruchamiam badanie i tłumaczę na żywo i pozwalam badanemu naciskać kolejne przyciski. Jeżeli widzę, że prawidłowo pracuje 1 ręką i jednym palcem to rezygnuję z tłumaczenia tej reguły. Dzięki temu minimalizuję ilość zbędnych komunikatów skupiając się na tym co ważne (np. aby skoncentrował się, zadanie wykonywał możliwie szybko i nie przerwał badania w trakcie, nawet jeżeli popełni kilka błędów z rzędu).
Opracowanie dobrego instruktażu zapewnia optymalny czas badania jednocześnie dając gwarancję, że uzyskanie wyniki są miarą cechy, która była przedmiotem badania. Zachęcam do wykorzystania wcześniej opisanych 5 punktów podczas tłumaczenia zasady badania. W naszym podręczniku testowym znajdują się przykłady instruktaży dla każdego z testów aparaturowych. Można wykorzystać je bezpośrednio w swojej praktyce lub mogą one stanowić bazę do opracowania własnych rozwiązań.
Mam nadzieję, że ten artykuł zachęci psychologów, którym zależy na jakości diagnostyki, do analizy i ewentualnej weryfikacji własnego warsztatu w zakresie przygotowania kierowcy do badania. Warto wprowadzić powyższe zasady chociażby w wybranych testach i przyjrzeć się uzyskiwanym wynikom na próbie kolejnych kilkunastu osób. Jeżeli zauważysz pozytywne efekty tych działań – podziel się z tym artykułem z innymi. Zawsze warto wspierać i pracować nad poprawą jakości badań psychologicznych. Również dziękuję z góry, za wszelkie informacje zwrotne zawierające Państwa doświadczenia w tym temacie.